ساختار توده و زادآوری طبیعی گونه های درختی و درختچه ای جنگل های زاگرس در ارتباط با عوامل فیزیوگرافی

این مطالعه به منظور بررسی تاثیر عوامل فیزیوگرافی با ساختار توده و زادآوری طبیعی در جنگل¬های زاگرس انجام شد. بدین منظور منطقه¬ای به مساحت 500 هکتار از این جنگل¬ها در جنوب غرب شهرستان آبدانان واقع در استان ایلام در منطقه حفاظت شده دینارکوه انتخاب شد. سپس به طور تصادفی- سیستماتیک 90 پلات مربعی شکل با ابعاد 10×10 متر مربع پیاده و در داخل هر پلات مشخصه¬های کلیه درختان و درختچه¬ها شامل: نوع گونه¬، فرم رویشی، درصد تاج¬پوشش گونه¬ها، قطر برابرسینه، ارتفاع کل و موقعیت مکانی تک تک گونه¬ها اندازه¬گیری و ثبت گردید. برای بررسی وضعیت زادآوری طبیعی در منطقه در داخل هر پلات مشخصه¬های کلیه نهال¬ها از قبیل نوع گونه، فرم رویشی، تعداد جست هر جست¬گروه، ارتفاع نهال (تا ارتفاع 150 سانتی¬متر)، قطر نهال (تا قطر 3 سانتی-متر)، موقعیت نهال (زیر درخت، زیر سنگ و فضای باز) و تعداد نهال¬ها و جست¬ها اندازه¬گیری و ثبت گردید. همچنین در داخل هر پلات عوامل فیزیوگرافیک (ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهت دامنه) نیز ثبت گردید. داده-های جمع¬آوری شده با استفاده از نرم¬افزارهای آماری excel وspss پس از بررسی نرمال بودن آنها، در قالب آزمایش فاکتوریل بر مبنای طرح کاملا تصادفی، تجزیه واریانس شدند. میانگین¬های مشخصه¬های مورد بررسی با توجه به تایید و یا عدم تایید همگنی واریانس¬ها، بوسیله آزمون¬های مقایسه میانگین¬ها با همدیگر مقایسه گردیدند. نتایج نشان داد که ساختار جنگل ناهمسال بوده است و ارتفاع از سطح دریا و جهت جغرافیایی بر اکثر مشخصه¬های (ارتفاع کل، قطر برابر سینه، درصد تاج¬پوشش توده و تعداد در هکتار توده) ساختار توده تأثیر معنی¬داری داشته است. تاثیر شیب دامنه و همچنین اثر متقابل این عوامل بر این مشخصه¬ها قابل توجه نبوده است. همچنین نتایج بدست آمده نشان داد که ارتفاع از سطح دریا و جهت جغرافیایی بر زادآوری طبیعی گونه¬ها اثر معنی¬داری داشته ولی تاثیر شیب دامنه و اثر متقابل دو جانبه و سه جانبه فاکتورهای مورد بررسی بر میزان زادآوری طبیعی گونه¬های چوبی، معنی¬دار نبوده است. بر اساس نتایج بدست آمده بیشترین میزان زادآوری طبیعی مربوط به طبقات ارتفاعی 1850< متر از سطح دریا در جهت¬های شمالی و غربی بوده است. درصد تاج¬پوشش بر زادآوری طبیعی گونه¬ها اثر معنی¬داری داشته، هرچه تاج¬پوشش انبوه¬تر باشد تراکم زادآوری طبیعی بیشتر می¬باشد. واژه¬های کلیدی: جنگل¬های زاگرس، عوامل فیزیوگرافی، زادآوری طبیعی، ساختار توده، گونه¬های جنگلی